Nhằm mục tiêu giới thiệu Sáng kiến Khung quản trị Công nghiệp khai thác trong khu vực cho các bên liên quan ở các quốc gia Asean, ngày 5/12/2014, Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) đã hỗ trợ Viện Cải cách các Dịch vụ Thiết yếu (IESR) chủ trì tổ chức hội thảo “Giới thiệu Khung quản trị Công nghiệp khai thác Khu vực Asean”. Hội thảo có sự tham gia của các cơ quan ban ngành, tổ chức xã hội dân sự, các nhà khoa học và báo chí.
Công nghiệp khai thác có vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư, cung cấp nguyên liệu đầu vào cho sản xuất công nghiệp và đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế tại nhiều quốc gia Asean trong thời gian qua. Khai thác dầu, khí và khoáng sản còn được đánh giá là một trong những lĩnh vực trọng điểm giúp các quốc gia tiến gần hơn đến những mục tiêu chung của Cộng đồng Kinh tế Asean mà sẽ được chính thức hình thành vào năm 2015. Tuy nhiên, một câu hỏi được đặt ra là công nghiệp khai thác nên được quản lý như thế nào để có thể đóng góp hiệu quả hơn cho sự thịnh vượng của mỗi quốc gia và cộng chung Asean.
Khai thác tài nguyên là một trong những lĩnh vực có mức độ phức phức tạp cao về mặt công nghệ và dòng vốn đầu tư. Ngoài ra, trong quá trình ký kết hợp đồng hoặc cấp phép khai thác tài nguyên từ lòng đất, mối quan hệ giữa người ra quyết định và chủ đầu tư thường bị lạm dụng Những đặc điểm trên đều có thể tạo ra những cơ hội cho quản trị kém. Theo đó, nhiều hệ lụy có thể xảy ra như đẩy lùi tốc độ tăng trưởng kinh tế, làm thất thoát nguồn thu nhà nước, hủy hoại môi trường sinh thái hoặc gây xung đột giữa các nhóm trong xã hội. Rất nhiều quốc gia giàu tài nguyên trong khu vực Asean đang đối mặt với những thách thức tương tự trong việc quản trị công nghiệp khai thác. Hiện trạng này phần nào đã được thể hiện trong Chỉ số Đánh giá Tham nhũng (CPI) do Tổ chức Minh bạch Quốc tế thực hiện và Chỉ số Quản trị Tài nguyên Thiên nhiên (NGRI) do Viện Quản trị Tài nguyên Thiên nhiên thực hiện. Theo đó, CPI và NGRI của hầu hết các quốc gia giàu tài nguyên ở khu vực Asean được đánh giá ở mức độ thấp.
Tiến trình hợp tác Asean có thể tạo ra những cơ hội và cơ chế giúp các quốc gia thành viên giải quyết những thách thức để quản trị tốt hơn nguồn tài nguyên thiên nhiên. Thông qua các cơ chế hợp tác về lĩnh vực khoáng sản và năng lượng, Asean có thể khuyến khích các quốc gia thành viên áp dụng các nguyên tắc quản trị tốt cho công nghiệp khai thác. Ngoài ra, với tiến trình hội nhập và hợp tác trong 3 lĩnh vực chính là kinh tế, an ninh – chính trị và văn hóa – xã hội, Asean có thể xây dựng những hướng dẫn chung để thúc đẩy quản trị tốt công nghiệp khai thác và đóng góp cho sự phát triển chung của khu vực Asean.
Như một sáng kiến góp phần hỗ trợ xây dựng khu vực Asean thịnh vượng, cạnh tranh và công bằng như đã được thể hiện trong tầm nhìn Asean năm 2020, liên minh các tổ chức xã hội khu vực Đông Nam Á trong khuôn khổ dự án IKAT-US do USAID và Viện Quản trị Tài nguyên Thiên nhiên hỗ trợ, đã xây dựng Khung quản trị Công nghiệp Khai thác khu vực Asean. Khung quản trị hướng đến mục tiêu đóng góp cho việc phát triển công nghiệp khai thác có trách nhiệm, minh bạch, đảm bảo quản trị tốt và qua đó có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững ở cấp khu vực, cấp quốc gia và cấp địa phương.
Mục tiêu cụ thể của khung quản trị là cung cấp các nguyên tắc và khung tổng thể nhằm hài hòa các chính sách quản lý công nghiệp khai thác của các thành viên ASEAN và đảm bảo việc áp dụng các nguyên tắc quản trị tốt; cung cấp công cụ hỗ trợ quản lý công nghiệp khai thác khu vực ASEAN nhằm đảm bảo sự tương đồng về mức độ cạnh tranh giữa các thành viên ASEAN; Đảm bảo sự hài hòa và chuẩn hóa sẽ được cân nhắc trong từng giai đoạn khác nhau của quốc gia mỗi thành viên ASEAN và cung cấp hướng dẫn để xây dựng công cụ giám sát lĩnh vực khai thác tài nguyên ở mỗi quốc gia thành viên ASEAN.
Tài liệu hội thảo:
Quá trình hình thành một ASEAN và sự cần thiết của một khung quản trị công nghiệp khai thác
Ông Phạm Bích San, Giáo sư Xã hội học
Giới thiệu về Khung quản trị công nghiệp khai thác khu vực Asean
Ông Fabby Tumiwa, Viện Cải cách các Dịch vụ Thiết yếu (IESR)
Tham khảo Khung quản trị ngành Công nghiệp khai khoáng tại Asean: Tiếng Việt, Tiếng Anh
