Thời gian qua, hàng loạt dự án phát triển hạ tầng du lịch đã được triển khai và đi vào vận hành tại nhiều khu bảo tồn thiên nhiên, rừng đặc dụng như ở Phú Quốc, Hoàng Liên, Bà Nà, Cát Bà… Điều này đã dấy lên sự lo ngại của công chúng về sự đánh đổi giữa bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế. Tiếp tục xu thế đó, nhiều dự án khác dưới hình thức phát triển du lịch sinh thái, du lịch tâm linh và du lịch nghỉ dưỡng… đã được đề xuất triển khai ở trong và xung quanh Khu Bảo tồn Thiên nhiên Sơn Trà, Vườn Quốc Gia Bạch Mã, Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng, Khu bảo tồn Lung Ngọc Hoàng… Từ các dự án này, cộng đồng và tổ chức xã hội tiếp tục bày tỏ sự lo lắng liệu các lợi ích phát triển có từng bước đẩy các khu bảo tồn – với vai trò là công sản quốc gia – vào tình thế bị phá vỡ, hoặc thậm chí bị hủy hoại tính nguyên vẹn.

Liên quan đến câu chuyện này, một loạt các câu hỏi cần được thảo luận và giải đáp: Trong bối cảnh phát triển du lịch nở rộ như hiện nay, liệu các khu bảo tồn còn có thể đảm bảo mục tiêu và sứ mệnh mà vì đó nó được khai sinh? Các khu bảo tồn liệu có tiếp tục là địa bàn mục tiêu của các dự án phát triển du lịch, và nếu có thì các chính sách, quy định hiện tại có đảm bảo rằng sẽ loại trừ hoặc hạn chế được thấp nhất các tác động tiêu cực của phát triển du lịch? Pháp luật và chính sách hiện hành còn kẽ hở và hạn chế nào có thể dẫn đến những rủi ro trước làn sóng phát triển du lịch? Thực tiễn này có ảnh hưởng đến mục tiêu quốc gia về phát triển bền vững, tăng trưởng xanh và các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường và bảo tồn tài nguyên mà Việt Nam tham gia? Các lựa chọn phát triển này có ảnh hưởng đến quyền thụ hưởng của các thế hệ trong tương lai? Đâu là chế tài, quy trình để giảm thiểu tối đa tác động của phát triển du lịch? Đâu là giải pháp để hài hòa phát triển và bảo tồn thiên nhiên hợp lý và bền vững hơn?

Trong bối cảnh Luật về Bảo vệ và Phát triển Rừng, Luật Thủy sản đang được sửa đổi và sắp tới là Luật Đa dạng Sinh học, việc trao đổi và nhìn nhận lại các vấn đề nêu trên là vô cùng cần thiết nhằm đóng góp cho việc hoàn thiện luật pháp. Tọa đàm “Khu bảo tồn thiên nhiên trước làn sóng phát triển du lịch ở Việt Nam” do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) phối hợp với Tạp chí Bảo vệ Rừng và Môi trường tổ chức diễn ra vào sáng 4/10 đã tập trung thảo luận những nội dung này.

Nội dung thảo luận

• Sự chồng chéo, mâu thuẫn và bất hợp lý của pháp luật Việt Nam trong quản lý khu bảo tồn và lồng ghép phát triển trong bảo tồn thiên nhiên hiện nay;
• Phân cấp, phân quyền và hợp tác liên bộ ngành trong việc hoạch định chính sách, ra quyết định (đầu tư) và giám sát phát triển du lịch trong hệ thống các khu bảo tồn;
• Yêu cầu xác lập các luận cứ khoa học cho các lựa chọn chính sách và quyết định phát triển du lịch trong các khu bảo tồn;

Chuyên gia khách mời

• TS. Phạm Hồng Long, chuyên gia về du lịch
• Luật sư Trương Trọng Nghĩa – Đoàn Đại biểu Quốc hội TPHCM
• TS. Nguyễn Quốc Dựng, Viện Điều tra Quy hoạch Rừng
• GS-TS. Nguyễn Hoàng Trí, Tổng thư ký Ủy ban quốc gia Chương trình Con người và sinh quyển (MAB) Việt Nam
• TS. Lê Hoàng Lan, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam
• Ông Nguyễn Quang Đồng, chuyên gia chính sách công

Tài liệu Tọa đàm:

Du lịch trong khu bảo tồn: Hiện trạng, thách thức và viễn cảnh phát triển
TS. Phạm Hồng Long, chuyên gia về du lịch

Phát triển du lịch trong Khu bảo tồn thiên nhiên: Góc nhìn từ quy định pháp luật
TS. Lê Hoàng Lan, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam

Một số hình ảnh tại Tọa đàm: