Bắt đầu từ cuộc khủng hoảng thị trường cho vay cầm cố dưới chuẩn ở Mỹ vào tháng 8/2007, nền kinh tế thế giới đã bắt đầu suy yếu và ảnh hưởng nhanh chóng lan rộng ra nhiều khu vực, đẩy nhiều quốc gia vào tình trạng suy thoái sâu. Tháng 9/2008, tình hình càng trở nên trầm trọng hơn, kéo theo việc ngân hàng đầu tư lớn của Mỹ mất khả năng trả nợ đúng kỳ hạn và buộc chính phủ phải hỗ trợ tài chính cho công ty bảo hiểm lớn nhất Hoa Kỳ.
Mặc dù các quốc gia giàu tài nguyên không phải chịu những ảnh hưởng trực tiếp của cuộc khủng hoảng tài chính thế giới do ít phải tiếp cận với thị trường vốn quốc tế, nhưng cuộc khủng hoảng này lại có những tác động bất lợi đối với khu vực sản xuất của nền kinh tế (real sector of economy). Đặc biệt, những nền kinh tế này rất dễ bị tổn thương bởi sự lệ thuộc vào nguồn thu tài chính và giá trị xuất khẩu của ngành công nghiệp khai thác.
Vào giai đoạn đầu của quá trình suy thoái kinh tế thế giới, giá hàng hóa trên thị trường toàn cầu cũng giảm nhanh chóng. Giá dầu thô giảm từ 137 đô la Mỹ/ thùng trong tháng 7/2008 xuống còn 35 đô la Mỹ/thùng vào cuối năm; cùng thời gian đó, giá đồng đã hạ từ mức 4 USD/lb xuống còn 3,1USD/lb. Tuy nhiên, đến giữa năm 2009, cuộc khủng hoảng giá hàng hóa đã được xoa dịu tương đối và trở lại mức tại thời điểm năm 2007. Quá trình suy giảm giá trị hàng hóa đã kéo theo sự suy giảm rõ rệt của các nguồn thu bất thường (windfall revenues), đồng thời khiến khối lượng và doanh thu từ xuất khẩu cũng suy giảm, gây ảnh hưởng đáng kể tới triển vọng tăng trưởng. Các quốc gia lệ thuộc quá nhiều vào khu vực khai thác khoáng sản đã phải đối mặt với tình trạng bất ổn (especially precarious situation) bởi họ không có khả năng đa dạng hóa thị trường hàng hóa.
Sản lượng hàng hóa toàn cầu sụt giảm một phần trăm trong năm 2009, và sự suy giảm còn tiếp tục mạnh mẽ hơn tại các nền kinh tế có mức thu nhập cao. Mặc dù các quốc gia phụ thuộc tài nguyên có mức tăng trưởng chung hàng năm vào khoảng 2% trong năm 2009, nhưng sự suy giảm trong tỉ lệ tăng trưởng tại các nước này rõ rệt hơn so với các quốc gia thuộc nhóm G7 hoặc các quốc gia nghèo tài nguyên và quốc gia đang phát triển khác.
Trung tâm Con người và Thiên nhiên xin giới thiệu bài phân tích “Khủng hoảng kinh tế đã thay đổi cách thức quản lý tài nguyên như thế nào” được dịch từ nguyên bản tiếng Anh “How is the Economic Crisis Changing the Management of Resource Wealth?” của Viện Giám sát Nguồn thu (Revenue Watch Institute).
