Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) vừa cùng 275 tổ chức xã hội từ khắp nơi trên thế giới đưa ra Tuyên bố kêu gọi Tổ chức Climate Bonds Initiative – CBI (Sáng kiến Trái phiếu Khí hậu) xóa bỏ việc cấp chứng nhận thân thiện với khí hậu cho các dự án thủy điện gây ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường và cộng đồng.
Tuyên bố được phát đi vào ngày 10/12/2019. Dưới đây là nội dung Tuyên bố bằng tiếng Việt do PanNature thực hiện.
Tuyên bố của các tổ chức xã hội dân sự:
Climate Bonds Initiative phải từ bỏ những nỗ lực sai lầm nhằm “nhuộm xanh” thủy điện
Ngày 10/12/2019
Thay mặt 276 tổ chức xã hội dân sự từ khắp nơi trên thế giới, chúng tôi kêu gọi Tổ chức Sáng kiến Trái phiếu Khí hậu (CBI) xóa bỏ việc cấp chứng nhận thân thiện với khí hậu cho các dự án thủy điện gây tác động tiêu cực. Bộ tiêu chuẩn thủy điện do CBI phát triển và nhóm công tác kỹ thuật của tổ chức này đã không đạt tiêu chuẩn yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn. Vì vậy, việc thông qua những tiêu chuẩn này sẽ đe dọa nghiêm trọng những dòng sông
cũng như các cồng đồng dân cư và sinh vật thủy sinh nước ngọt phụ thuộc vào chúng.
Nếu được thông qua, Bộ tiêu chuẩn thủy điện của CBI có nguy cơ mở ra một luồng tài chính có thể mang lại lợi nhuận cho các nhà điều hành và đơn vị đầu tư xây đập dưới danh nghĩa thân thiện với Hiệp định khí hậu Paris, trong khi thực tế không hề đem lại đóng góp ý nghĩa nào trong công cuộc ngăn chặn khủng hoảng khí hậu. Ngoài việc tạo cơ hội cho các dự án đáng ngờ thu hút một dòng tài chính mới, rủi ro lớn nhất là bộ tiêu chuẩn này sẽ làm dịch chuyển các khoản tài chính dành cho khí hậu vốn đã ít ỏi sang các dự án thủy điện, thất bại trong việc giúp loài người đối mặt với thách thức ngăn chặn kịch bản tăng 2oC cũng như làm gia tăng áp lực lên đa dạng sinh học thủy sinh và chức năng tuần hoàn của nước.
Với mong muốn vốn hóa thị trường cho các dự án năng lượng được chứng nhận thân thiện khí hậu, Climate Bonds Initiative đã liên kết với Hiệp hội Thủy điện Quốc tế (IHA), một thể chế công nghiệp được thiết lập để thúc đẩy lợi ích và cải thiện hình ảnh của các công ty thủy điện. Trong những năm gần đây, IHA đã đưa ra hàng loạt các công cụ, hướng dẫn và vận động sử dụng chúng thay cho các tiêu chuẩn và cơ chế quốc tế đã được thiết lập nhằm đánh giá chi phí và lợi ích của các dự án thủy điện.
Tác động bất lợi tới môi trường và xã hội của các đập thủy điện nguy hiểm hiện đã được chỉ rõ: từ việc di dời cư dân, gây ra tình trạng đói nghèo cho hàng triệu người, đặc biệt là người dân bản địa, đến việc đẩy nhanh quá trình tuyệt chủng của các loài sinh vật nước ngọt và phân mảnh các dòng sông. Song, CBI lại đề xuất áp dụng công cụ đánh giá môi trường, xã hội và quản trị của IHA như một nguồn đánh giá và thẩm định chính của mình. Điều này đơn giản hơn cả một bài tập đánh dấu tích vào ô trống được thực hiện bởi các chuyên gia đánh giá do chính IHA công nhận – một cuộc xung đột lợi ích trong đó không có bất cứ sự giám sát ý nghĩa nào cả. Điều này là một sự nhạo báng đối với các tiêu chuẩn và công ước quốc tế vốn được thiết kế để bảo vệ các dòng sông và quyền lợi của cộng đồng quanh khu vực. Đồng thời điều này cũng mâu thuẫn với các phương pháp tiếp cận tích cực đang được áp dụng trong trong tiêu chuẩn hiện có của CBI cho cơ sở hạ tầng nguồn nước.
Bên cạnh những thiệt hại nghiêm trọng đối với thủy quyển, một phần quan trọng của hệ thống khí hậu toàn cầu, các hồ chứa thủy điện cũng phát thải một lượng lớn khí nhà kính, đặc biệt là ở các khu vực nhiệt đới. Các hồ chứa thủy điện sản sinh ra khí methan, một loại khí gây hiệu ứng nhà kính nguy hiểm, và là tác nhân lớn trong cuộc khủng hoảng khí hậu. Tuy nhiên, các tiêu chuẩn mà CBI đang đề xuất đưa ra các chỉ tiêu thấp đến mức ngay cả các đập phát thải lượng lớn khí nhà kính cũng đủ điều kiện để được cấp chứng nhận CBI. Vấn đề này nảy sinh do CB đề xuất sử dụng công cụ tính toán phát thải không minh bạch của chính IHA, trong đó đánh giá thấp khả năng phát thải khí nhà kính của các đập. Các đập thủy điện phát thải lượng khí methan cao nhất trong những năm đầu tiên đi vào hoạt động, do đó, việc khuyến khích phát triển thủy điện sẽ khiến lượng khí thải tăng vọt chính vào thời điểm thế giới đang nỗ lực giảm phát thải GHG để ngăn chặn các tác động xấu nhất của biến đổi khí hậu.
Tài chính khí hậu có nhiều tiềm năng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo những chuyển biến tích cực cho các dòng sông, bao gồm: bảo vệ các nguồn nước ngọt bị đe dọa; khôi phục các dòng chảy, từ đó tạo điều kiện kết nối lại các hệ sinh thái đã bị phá vỡ; đảm bảo các vấn đề văn hóa và môi trường được đưa vào tham vấn ý kiến của người dân bị ảnh hưởng; và thúc đẩy các nỗ lực phục hồi sông như dỡ bỏ các con đập đã lỗi thời. Điều này là tối cấp thiết bởi vì tài nguyên nước ngọt vô cùng quan trọng để chống chịu trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu hiện nay. CBI đã ban hành một tiêu chuẩn riêng cho cơ sở hạ tầng nước, đây là một bước đi quan trọng, thúc đẩy các giải pháp dựa vào thiên nhiên để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, bộ tiêu chuẩn về thủy điện CBI đang đề xuất sẽ là một bước lùi khi phê chuẩn các hoạt động năng lượng đe dọa tương lai các dòng sông của chúng ta. Nếu được thông qua, những tiêu chuẩn này sẽ làm nghiêm trọng thêm các mối đe dọa toàn cầu đối với đa dạng sinh học nước ngọt, làm mai một các giá trị văn hóa, quyền con người của các cộng đồng ven sông và làm thất bại các nỗ lực thúc đẩy các tiến bộ hướng tới giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu hiện nay. Điều này đồng thời sẽ làm tổn hại đến danh tiếng Tổ chức Climate Bonds Initiative và phần nào làm mất uy tín của các cơ chế tài chính trái phiếu xanh nói chung. Do đó, chúng tôi kêu gọi CBI, hội đồng quản trị và các cơ quan tư vấn của tổ chức từ bỏ theo đuổi những tiêu chuẩn thủy điện chỉ để phục vụ cho ngành thủy điện thay vì cung cấp các giải pháp có ý nghĩa để giải quyết khủng hoảng khí hậu.
Các tổ chức ký tên ủng hộ Bản Tuyên bố:
- Abibiman Foundation, Ghana
- Action for Improvement of Food Child and Mother (AFICM), DRC
- Actions pour les Droits, l’Environnement et la Vie (ADEV), DRC
- Alliance for Conflict Transformation (ACT), Cambodia
- Alternatives Durables pour le Développement, Cameroon
- Älvräddarnas Samorganisation, Sweden
- Amazon Watch, United States
- Amigos de la Tierra España (FoE Spain)
- Amigos del Viento Meteorología Ambiente Desarrollo, Uruguay
- Amis de l’Afrique Francophone (AMAF)-Benin
- Apt Succor Organization, South Sudan
- Armenian Women for Health and Healthy Environment, Armenia
- Arnika, Czech Republic
- Asamblea por la Defensa del Río Tajo de Aranjuez, Spain
- Asociacion Ambiente y Sociedad, Colombia
- Association “Baikal Trail-Buryatia”, Russia
- Association des Jeunes pour le Développement, Mauritania
- Association for Promotion Sustainable Development, India
- Association of patriotic upbringing “Master of His Land”, Russia
- Associazione Salvaguardia Val Mastallone, Italy
- ATTAC, France
- Balkani Wildlife Society, Bulgaria
- Balkanka Association, Bulgaria
- Bangladesh Poribesh Andolon (BAPA)
- Bank Information Center, United States
- Bank Information Center Europe, The Netherlands
- Barwaaqo Voluntary Organisations, Somaliland
- Biodiversity Conservation Center, Russia
- Biofuelwatch, UK
- Bird Protection and Study Society of Serbia
- Black Sea Women’s Club, Ukraine
- Both ENDS, The Netherlands
- Bretton Woods Project, UK
- Brot Für Die Welt, Germany
- Buliisa Initiative for Rural Development Organisation (BIRUDO), Uganda
- Buryat Regional Union for Baikal (BRUB), Russia
- Cambodian Volunteers for Society (CVS), Cambodia
- Carbon Market Watch, Belgium
- Centar za životnu sredinu/ Friends of the Earth Bosnia and Herzegovina
- Center for Participatory Research and Development (CPRD), Bangladesh
- Center for Protection and Research of Birds, Montenegro
- Center for Water Resources Conservation and Development (WARECOD), Vietnam
- Centre de Formation et d’Action pour le Développement (CFAD), DRC
- Centre for Environment, Bosnia & Herzegovina
- Centre for Financial Accountability, India
- Centre for Initiative Against Human Trafficking (CIAHT-Ghana)
- Centre for Research and Advocacy, Manipur, India
- Centro de Documentación en Derechos Humanos “Segundo Montes Mozo S.J.”, Ecuador
- Centro ibérico de restauración fluvial CIREF, Spain
- CESTA Amigos de la Tierra, El Salvador
- China-Latin America Sustainable Investments Initiative
- Christian International Eswatini
- Circolo Legambiente Val Trebbia, Italy
- CIRF – Italian Centre for River Restoration
- Citizens’ Committee of Tonegawa Basin, Japan
- Clean Water Center, Russia
- Climate Watch Thailand
- Coalition for Rivers, Czech Republic
- Coalition for Sustainable Development (KOR), Montenegro
- Colonia Z-16 De Pescadores, Brazil
- Comitato Difesa Torrente Pesarina, Italy
- Comitato No Tube Piacenza, Italy
- Comitato per la Salvaguardia e Tutela di Cortlys, Italy
- Comitato Peraltrestrade Dolomiti, Italy
- Committee for Water in Tokyo, Japan
- Commons and Safeguards, Philippines
- Commons BC, Canada
- Community and Family Aid Foundation-Ghana
- Community Empowerment and Social Justice (CEMSOJ) Network, Nepal
- Community Resource Centre Foundation (CRC), Thailand
- Conseil Regional des Organisations Non Gouvernementales de Développement, DRC
- Conservación Humana AC, Mexico
- Conservation Strategy Fund (CSF-Brazil)
- Coordinadora Ciudadana No Alto Maipo, Chile
- Coordinamento Nazionale Tutela Fiumi-Free Rivers Italia
- Crimean Republican Association Ekologiya i Mir, Russia
- Culture and Environment Preservation Association, Cambodia
- DOPPS-BirdLife Slovenia
- Društvo narava Pohorja, Slovenia
- Društvo za raziskovanje, ohranjnje in trajnostni razvoj Dinaridov Dinaricum, Slovenia
- Druzhina okhrany prirody Dzerzhinska, Russia
- Earth Rights International, Thailand
- EcoAlbania
- Ecological Association ”Rzav-God Save Rzav”, Serbia
- Ecological Center DRONT, Russia
- Ecological Society of Sokobanja, Serbia
- Ecosistemas, Chile
- Eko “Bistro”, Bosnia & Herzegovina
- Eko Element, Bosnia & Herzegovina
- Ekologistak Martxan, Basque Country
- EMACE Foundation of Sri Lanka
- Environmental Center for Development Education and Networking (EDEN Center), Albania
- Environnement Sans Frontière (ESF), DRC
- EPN Consultants Limited, Jamaica
- Estrategia – Center of Investigation and Action for Urban Development, Peru
- EuroNatur Foundation, Germany
- European Water Movement
- Eyge Environmentai Education Center, Russia
- FightC, Canada
- Fisheries Action Coalition Team, Cambodia
- Fobomade, Bolivia
- Forum for Policy Dialogue on Water Conflicts in India
- Fórum Mato-grossense de Meio Ambiente e Desenvolvimento (Formad), Brazil
- Fórum Mudanças Climáticas e Justiça Socioambiental (FMCJS), Brazil
- Fórum Nacional da Sociedade Civil nos Comitês de Bacias Hidrográficas (FONASCCBH), Brazil
- Forum nazionale Salviamo il Paesaggio, Italy
- Freedom from Debt Coalition, Philippines
- Friends of Lake Turkana, Kenya
- Friends of the Earth U.S.
- Friends with Environment in Development, Uganda
- Fundación Ambiente y Recursos Naturales (FARN), Argentina
- Fundacion Cauce: Cultura Ambiental, Causa Ecologista, Argentina
- Fundacion Chile Sustentable, Chile
- Fundación Global Nature, Spain
- Fundación La Hendija, Unidad de Vinculación Ecologista, Argentina
- Fundación Montecito, Colombia
- GAIA Kosovo
- Gautam Buddha Jagriti Society, India
- GEADIRR, Cameroon
- GegenStroemung – CounterCurrent, Germany
- Global and Community Action Team at Kamloops United Church, Canada
- Global Forest Coalition
- Global Non-State Actors Disaster Risk Reduction Network, Kenya
- Global Rights, Nigeria
- Good Choice Nepal
- Grand Riverkeeper Labrador, inc, Canada
- Green Advocates International, Liberia
- Green Alternative, Georgia
- Green Innovation and Development Centre, Vietnam
- Grow with the Flow, The Netherlands
- Guild of Environmental Journalist of the St.Petersburg and Leningradskaya Province, Russia
- Heinrich Böll Stiftung Washington, DC, United States
- Holarctic Bridges, Canada
- HOPE Worldwide-Pakistan, New Zealand
- HRM “Bir Duino Kyrgyzstan”
- ibdnext technoprise, Bangladesh
- Inclusive Development International, United States
- Initiative for the Development of Africa (IDA-Ghana)
- Initiative to Keep Hasankeyf Alive, North (Turkish) Kurdistan
- Institute for Environmental Policy, Albania
- Instituto Caracol, Brazil
- Instituto Madeira Vivo (IMV), Brazil
- Interamerican Association for Environmental Defense (AIDA)
- International Accountability Project (IAP)
- International Rivers
- Interregional NGO “Center for Public Health”, Russia
- JAGO NARI (Fighting For Women Empowerment), Bangladesh
- Jamaa Resource Initiatives, Kenya
- Japan River Keeper Alliance
- Jeunes Volontaires pour l’Environnement, Togo
- Jhanjira Samaj Kallyan Sangstha (JSKS), Bangladesh
- KAIROS BC-Yukon, Canada
- Keepers of the Athabasca, Canada
- Kostroma Public Movement “For the sake of life”, Russia
- Koubaru Project, Japan
- Krisoker Sor (Farmers’ Voice), Bangladesh
- KRuHA, Indonesia
- Legambiente Piacenza Circolo Emilio Politi, Italy
- LIR Evolution, Bosnia & Herzegovina
- Local Initiatives Development Agency, Kenya
- LUTRA, Institute for Conservation of Natural Heritage, Slovenia
- Manadisaster Organization, Rwanda
- Manushya Foundation, Thailand / Laos
- Mediterranean Institute for Nature and Anthropos (MedINA), Greece
- Mekong Watch, Japan
- Mesopotamia Ecology Movement, North (Turkish) Kurdistan
- Milwaukee Riverkeeper, United States
- MISEREOR – Catholic Bishop’s Organisation for Development Cooperation, Germany
- Mom Loves Taiwan Association, Taiwan
- Movimento Tutela Arzino, Italy
- Multi-stakeholders Initiative for Humanitarian Action against Disasters (MIHANDS), Philippines
- Museu Goeldi, Brazil
- Nak Akphivath Sahakum (NAS), Cambodia
- NGO BROC, Vladivostok, Russia
- NGO Forum on ADB
- NGO Forum on Cambodia
- NGO Green Home, Montenegro
- NGO Leeway Collective as Balkan River Defence, Slovenia
- North American Megadams Resistance Alliance
- North Caucasus Environmental Watch, Russia
- Olympic 2002 – Plovdiv, Bulgaria
- OMEP (World Organisation for Early Childhood Education) Cameroon
- ONG ANAD, Mauritania
- ONG Mer Bleue, Mauritania
- ONG PADJENA, Benin
- Onggi River Movement, Mongolia
- Operação Amazônia Nativa (OPAN), Brazil
- Oyu Tolgoi Watch, Mongolia
- Pakistan Fisherfolk Forum
- Pambansang Kliusan ng mga Samahang Magsasaka (PAKISAMA), Philippines
- Pashan Baner Tekdi Bachao Kruti Samiti, India
- Peace Bridges Organization, Cambodia
- Peace Valley Environment Association, Canada
- Peace Valley Landowner Association, Canada
- Peachland Watershed Protection Alliance, Canada
- People and Nature Reconciliation (PanNature), Vietnam
- PIAD, DRC
- Pindos Perivallontiki, Greece
- Planète Amazone, France
- Plataforma contra la especulación urbanística y ambiental de Candeleda, Spain
- Plataforma Contra las Interconexiones Eléctricas RECAEL, Spain
- Plataforma de Toledo en Defensa del Tajo, Spain
- Plataforma por el Hospital Comercial en el Valle del Tiétar, Spain
- Plotina.Net, Russia
- Poets for the Peace, Canada
- Pravo na vodu / Right To Water, Serbia
- PREPARED, Pakistan
- Projeto Saude e Alegria, Brazil
- Pune SPNF, India
- PVLA, Canada
- Radanar Ayar Association, Myanmar
- Ramsar Network Japan
- RAVEN (Respecting Aboriginal Values and Environmental Needs), Canada
- Red por los Ríos Libres, Chile
- Red Uruguaya de ONGs Ambientalistas, Uruguay
- Rede Pantanal e a Ecoa, Brazil
- Respiro Verde Legalberi, Italy
- River Intellectuals, The Netherlands
- Rivers without Boundaries International Coalition
- Rivers without Boundaries-Mongolia
- Riverwatch, Austria
- Russian Socio-Ecological Union (RSEU)
- Sakhalin Environment Watch, Russia
- Salviamo il Paesaggio Valdossola, Italy
- Salviamola Fuina, Italy
- SAVE Rivers, Malaysia
- Save The Tigris Campaign, Iraq
- Say “No” to Site C Dam, Canada
- Scientists4Mekong, Australia
- Secure Future Africa, Zimbabwe
- SFBSP-Burundi
- Slovene Dragonfly Society (Slovensko odonatološko društvo), Slovenia
- Slovenian Native Fish Society (Društvo za preučevanje rib Slovenije)
- Snowfinch, L’Aquila, Italy
- Society for Cave Biology, Slovenia
- Socio-Ecological Union International
- South Asia Network on Dams, Rivers & People (SANDRP), India
- Stop Site C, Canada
- Sukaar Welfare Organization, Pakistan
- Sustainable Eel Group, UK
- T.e.r.r.a srl, Italy
- Taiga Research and Protection Agency, Russia
- Tajik Social and Ecological Union, Tajikistan
- Tatarstan Socio-ecological Union, Russia
- Terre des Jeunes (TDJ), Burundi
- The Corner House, UK
- The Jordanian Society of Friends of Heritage, Jordan
- The Slovenian Association for Bat Research and Conservation, Slovenia
- Tinada Youth Organization (TIYO), Kenya
- TOKA Albania
- Tonle Sap Lake Waterkeeper, Cambodia
- Toxic Action Network Central Asia, Kyrgyzstan
- TRADENER, Basque Country
- Tri-People’s Organization against Disasters (TRIPOD), Philippines
- Udruženje “Temska”, Serbia
- Udruženje za zaštitu velike droplje, Serbia
- Ukana West 2 Community Based Health Initiative (CBHI), Nigeria
- Urgewald, Germany
- Vasundhara Swachhata Abhiyan, India
- Vietnam River Network
- VRAT, India
- Water Justice and Gender, Peru
- Watershed Watch Salmon Society, Canada
- Wetland Conservation Centre (Centrum Ochrony Mokradeł), Poland
- Witnessradio.org, Uganda
- World Heritage Watch, Germany
- World Vision Lanka, Sri Lanka
- World Wetland Network, Australia
- WWT, UK
- Yamba Dam Project, Japan
- Yamuna Jiye Abhiyaan, India
- Youth For Environment Education And Development Foundation (YFEED Foundation), Nepal
- Youth Resource Development Program (YRDP), Cambodia
- Zoldo c’è e difende i suoi torrenti, Italy
- #SomosMaipo, Chile
- 4x4x4 Balkan Bridges, North Macedonia
