Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường đang diễn ra trên toàn cầu, phục hồi rừng và các hệ sinh thái trở thành một nhiệm vụ cấp bách. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, Liên hợp quốc đã công bố giai đoạn 2021-2030 là Thập kỷ Phục hồi sinh thái, với mục tiêu ngăn chặn và đảo ngược tình trạng suy thoái hệ sinh thái trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Chính phủ cũng đã khởi xướng Chương trình 1 tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025, nhằm phủ xanh đất trống, cải thiện chất lượng không khí, và đóng góp vào nỗ lực phục hồi rừng.
Tuy nhiên, phục hồi rừng và các hệ sinh thái là một công việc phức tạp và đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn là chỉ trồng cây. Để hiểu rõ hơn tại sao phục hồi rừng quan trọng và khó khăn như thế nào, chúng ta cần xem xét sâu hơn những vai trò của rừng và các thách thức trong việc phục hồi hệ sinh thái rừng.
Tại sao phải phục hồi hệ sinh thái rừng?
- Bảo vệ đa dạng sinh học: Rừng là nơi cư trú của khoảng 80% loài sinh vật trên cạn. Khi rừng bị suy thoái hoặc biến mất, nhiều loài sinh vật mất đi môi trường sống, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng. Phục hồi rừng giúp tái tạo môi trường sống cho các loài này, từ đó bảo vệ và duy trì sự đa dạng sinh học.
- Giảm thiểu biến đổi khí hậu: Rừng hấp thụ CO2, một trong những khí gây hiệu ứng nhà kính, giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Khi rừng bị chặt phá, không chỉ mất đi khả năng hấp thụ CO2, mà lượng carbon đã lưu trữ trong cây cũng được giải phóng vào khí quyển, làm gia tăng hiện tượng nóng lên toàn cầu.
- Bảo vệ nguồn nước: Rừng giúp duy trì chu kỳ nước tự nhiên bằng cách thấm và giữ nước trong đất, giảm thiểu nguy cơ lũ lụt và hạn hán. Khi rừng bị phá hủy, các chu kỳ này bị gián đoạn, gây ra nhiều vấn đề môi trường nghiêm trọng.
Phục hồi rừng khó hơn trồng cây như thế nào?
- Không chỉ là việc trồng cây: Trồng cây chỉ là một phần của quá trình phục hồi rừng. Để rừng thực sự hồi phục, cần phải tái tạo lại toàn bộ hệ sinh thái, bao gồm cây cối, động vật, vi sinh vật và các yếu tố môi trường khác. Điều này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về sinh thái học và các mối quan hệ giữa các loài.
- Phục hồi đa dạng sinh học: Một khu rừng tự nhiên không chỉ bao gồm một loài cây, mà là một hệ sinh thái phức tạp với nhiều tầng sinh học khác nhau. Để phục hồi một khu rừng, cần phải khôi phục lại sự đa dạng này, điều mà việc trồng một loại cây đơn lẻ không thể đạt được.
- Thời gian và nguồn lực: Phục hồi rừng là một quá trình dài hạn. Cây cối cần thời gian để phát triển, các loài động vật cần môi trường sống để trở lại, và đất đai cần phục hồi dinh dưỡng. Điều này đòi hỏi sự đầu tư không chỉ về tài chính, mà còn về khoa học, kỹ thuật và sự cam kết dài hạn.
- Thách thức môi trường: Phục hồi rừng thường diễn ra ở những khu vực đã bị suy thoái nghiêm trọng, với điều kiện đất đai, khí hậu, và thủy văn bị biến đổi. Để thành công, cần phải có những biện pháp can thiệp phức tạp và kịp thời để điều chỉnh các yếu tố này.
Cần nỗ lực dài hạn
Phục hồi rừng và hệ sinh thái không chỉ là một nhiệm vụ cấp thiết mà còn là một trách nhiệm của tất cả chúng ta. Mỗi người đều có thể đóng góp vào việc này, từ việc tham gia vào các dự án phục hồi rừng, ủng hộ các chính sách bảo vệ môi trường, đến việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của rừng.
Việc phục hồi rừng không chỉ đơn thuần là trồng cây mới, mà là tái tạo lại một hệ sinh thái phức tạp và phong phú. Đó là một quá trình dài hạn, đòi hỏi sự hiểu biết, cam kết và nguồn lực lớn. Nhưng với nỗ lực và hợp tác của tất cả mọi người, chúng ta có thể khôi phục lại những khu rừng đã mất và đảm bảo một tương lai bền vững cho thế hệ mai sau.
