Ngày 9/7/2008, tại Câu lạc bộ báo chí (Press Club), Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) đã tổ chức lễ giới thiệu cuốn sách “Hướng dẫn nhận dạng các loài thú ở Việt Nam”. Ấn phẩm được phát hành song song bằng hai phiên bản tiếng Việt và tiếng Anh với hỗ trợ tài chính từ Chương trình Đa dạng Sinh học của Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ môi trường Sida (SEF).
Việt Nam được đánh giá là một trong những nước có tầm quan trọng cao nhất trong việc bảo tồn các loài thú. Cho đến nay đã có khoảng 300 loài đã được phát hiện và mô tả trên toàn bộ lãnh thổ, cả trên đất liền và ngoài biển khơi. Đặc biệt, trong những năm 90 của thế kỷ 20, 5 loài thú lần đầu tiên được phát hiện gồm sao la, mang lớn, mang Trường Sơn, thỏ vằn và chà vá chân xám đã thu hút thêm nhiều sự quan tâm của cộng đồng khoa học đối với khu hệ thú của Việt Nam. Bên cạnh đó, còn một số loài thú khác đang cần thêm những cứ liệu khoa học để chứng minh đó là loài mới, gồm cầy giông Tây Nguyên, cầy nước Đông Dương. Tuy nhiên, cũng như các loài sinh vật khác, số lượng quần thể của các loài thú ngoài hoang dã ở Việt Nam đã và đang bị suy giảm nghiêm trọng từ các hiểm họa săn bắt, buôn bán, tiêu thụ và phá hủy hay làm phân mảnh sinh cảnh sống của chúng. Mặc dù trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực ngăn cản làn sóng suy giảm các loài sinh vật, nhưng do nhận thức của đại bộ phận công chúng về tầm quan trọng và sự cần thiết của việc bảo tồn các loài còn hạn chế, làm cho công việc của các cơ quan chức năng và những nhà bảo tồn còn gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, việc thực thi các luật pháp còn chưa hiệu quả do việc thiếu những công cụ và tư liệu cần thiết cho việc nhận dạng chính xác các loài để có những quyết định đúng đắn có lợi cho việc bảo tồn.
Theo Giáo sư Võ Quý, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội: “Hiểu biết về các các loài thú và tầm quan trọng của chúng trong thiên nhiên của đa số nhân dân còn hết sức hạn chế, một phần quan trọng là do sách về các loài thú Việt Nam còn ít và chưa có cuốn nào có đầy đủ các thông tin cơ bản, nội dung và hình thức hấp dẫn để thu hút sự chú ý của độc giả. Các tổ chức phi chính phủ tham gia trong việc biên soạn các tài liệu là rất đáng khích lệ và các nhà khoa học luôn hỗ trợ để truyền tải những kiến thức khoa học chuyên sâu thành những phổ thông cho rỗi rãi các đối tượng công chúng nhằm tăng cường nhận thức của họ trong việc bảo tồn chúng ngoài hoang dã ”.
Giáo sư Võ Quý và một số cán bộ bảo tồn trẻ
Với mong muốn góp phần truyền tải tình yêu và sự quý trọng thiên nhiên, mà cụ thể là về các loài thú ở Việt Nam cho đông đảo công chúng, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho sinh viên, giới nghiên cứu và lực lượng chuyên trách trong việc nhận dạng các loài thú, hơn hai năm qua PanNature đã hợp tác với Tiến sĩ John Parr, chuyên gia bảo tồn quốc tế biên soạn cuốn “Hướng dẫn nhận dạng các loài thú ở Việt Nam”. Dự án đã tập hợp trên 30 các nhà nghiên cứu và chuyên gia bảo tồn thú có uy tín và kinh nghiệm ở trong nước, khu vực và thế giới đóng ý kiến để hoàn thiện nội dung cho cuốn sách này.
Ấn phẩm này được thiết kế và trình bày trên khổ giấy 20,5cmx14cm, dày 256 trang (bản tiếng Việt) và 250 trang (bản tiếng Anh), gồm 3 phần nội dung chính: i) Phần I: Giới thiệu tổng quan về thú ở Việt Nam, gồm lịch sử nghiên cứu về thú, tính đa dạng, tình trạng bảo tồn và công tác bảo tồn chúng ở Việt Nam; ii) Phần II: Giới thiệu chi tiết nhận dạng của 127 loài thú điển hình, được minh họa bằng 36 trang in màu cùng với nội dung mô tả về các đặc điểm nhận dạng, tiếng kêu (nếu cần thiết cho việc nhận dạng), sinh cảnh, vùng phân bố loài và tình trạng bảo tồn các loài này hiện nay. Đây là phần chính của ấn phẩm; iii) Phần III: Phần phụ lục. Đây cũng là một phần quan trọng, gồm có danh lục đầy đủ các loài và phân loài thú tìm thấy ở Việt Nam, được xắp xếp theo hệ thống phân loại của 14 bộ và 42 họ thú, gồm danh pháp thông thường của chúng theo tên tiếng Việt, tên tiếng Anh, tên La-tinh (tên khoa học), hiện trạng bảo vệ và bảo tồn của chúng trên phạm vi trong nước và trên thế giới. Đây cũng có thể coi là một dạng từ điển về thú ở Việt Nam. Phần tra cứu dấu chân các loài thú cũng có trong phần phụ lục này.
“Thông qua cuốn sách này, chúng tôi hy vọng độc giả sẽ có thêm nhiều thông tin bổ ích về nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước, nhờ đó sẽ có ý thức và trách nhiệm hơn trong việc giữ gìn và bảo tồn chúng” Ông Trịnh Lê Nguyên, Giám đốc Trung tâm Con người và Thiên nhiên, đại diện cơ quan phát hành ấn phẩm phát biểu. Ông Nguyên cho biết thêm: “Và đặc biệt quan trọng đối với việc phát hành ấn phẩm này đó là: với nguồn kinh phí thu được từ các ấn phẩm sẽ giúp chúng tôi thiết lập nên nguồn ngân quỹ để duy trì công tác phát hành các ẩn phẩm mang nội dung tuyên truyền công tác bảo tồn thiên nhiên ở Việt Nam một cách lâu dài”.
Trung tâm Con người và Thiên nhiên xin chân thành cảm ơn Press Club đã hỗ trợ chúng tôi tổ chức buổi giới thiệu cuốn sách này.
