Báo cáo nghiên cứu: “Luật Thuế tài nguyên và công tác quản lý thuế tài nguyên từ góc nhìn thúc đẩy minh bạch, quản lý hiệu quả nguồn thu” đã rà soát các quy định pháp luật về thuế tài nguyên và quản lý thuế tài nguyên trong giai đoạn 2010 – 2017, qua đó đánh giá những kết quả đạt được cùng hạn chế, tồn tại và đề xuất khuyến nghị hoàn thiện.

Trong quá trình triển khai, nhóm nghiên cứu đã tiếp cận và phân tích số thu từ thuế tài nguyên, các nhận định về quản lý thuế tài nguyên trong báo cáo của các cơ quan thuế cấp trung ương, địa phương và một số cơ quan nhà nước có liên quan trực tiếp đến quản lý tài nguyên khoáng sản; phỏng vấn công chức, lãnh đạo cơ quan quản lý thuế và  một số cơ quan liên quan ở một số địa phương; phỏng vấn lãnh đạo và cán bộ tài chính, kế toán một số doanh nghiệp khai khoáng; khảo sát thực địa tại một số mỏ khoáng sản ở hai tỉnh Thái Nguyên và Thanh Hóa. Kết quả nghiên cứu cho thấy pháp luật về thuế tài nguyên là công cụ quan trọng để thúc đẩy quản lý nhà nước đối với hoạt động khai thác và sử dụng tài nguyên.

Tuy nhiên, sau 9 năm thực hiện, Luật Thuế tài nguyên 2009 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã bộc lộ một số hạn chế, đặc biệt trong việc xác định trách nhiệm người nộp thuế, sản lượng tài nguyên tính thuế, giá tính thuế và thuế suất thuế tài nguyên. Một số điểm mâu thuẫn và quy định không rõ ràng trong các văn bản luật nói trên cũng gây khó khăn cho công tác quản lý thuế tài nguyên và kiểm soát nạn khai thác lậu tài nguyên tại địa phương.

Từ đánh giá thực trạng, nhóm nghiên cứu đề xuất một số khuyến nghị gồm:

• (i) sửa đổi quy định pháp luật về người nộp thuế để tránh mâu thuẫn;
• (ii) giải thích rõ ràng các thuật ngữ trong các văn bản pháp luật về thuế tài nguyên để được hiểu và thực hiện nhất quán;
• (iii) sửa đổi các quy định về giá tính thuế và sản lượng tính thuế để đảm bảo phản ánh đúng bản chất của thuế tài nguyên và thúc đẩy khai thác, sử dụng tài nguyên tiết kiệm, hợp lý;
• (iv) sửa đổi, bổ sung hoàn thiện quy định về quản lý tài nguyên; tăng cường trách nhiệm của chính quyền các cấp trong quản lý thuế tài nguyên;
• (v) áp dụng công nghệ hiện đại trong quản lý thuế tài nguyên.

Nghiên cứu do PGS.TS. Lê Xuân Trường (Trưởng Khoa Thuế và Hải quan – Học viện Tài chính) cùng các cộng sự TS. Lê Quang Thuận (Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính), Ths. Nguyễn Ngọc Quang (PanNature) và Ths. Nguyễn Minh Phương (PanNature) thực hiện vào năm 2018 với sự hồ trợ tài chính từ Tổ chức Oxfam. Bản quyền thuộc Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) và Liên minh Khoáng sản.

Đề nghị trích dẫn: Lê Xuân Trường và các cộng sự, 2018. Luật thuế tài nguyên và công tác quản lý thuế tài nguyên từ góc nhìn thúc đẩy minh bạch, quản lý hiệu quả nguồn thu. Báo cáo nghiên cứu chính sách của Trung tâm Con người và Thiên nhiên và Liên minh Khoáng sản.

Quý độc giả quan tâm có thể download Báo cáo nghiên cứu tại đây hoặc đọc trực tuyến tại đây.